Κεντρική Πρόκληση
Η πρόκληση στην οποία καλείται το πρόγραμμα να απαντήσει είναι το παλαιωμένο κτιριακό απόθεμα, το αυξημένο στεγαστικό κόστος και οι αδύναμοι δεσμοί της κοινότητας.
Η Δυτική Αθήνα αποτελεί τη διοικητική μονάδα της Περιφέρειας Αττικής με τις πιο σταθερές κοινωνικές ανισότητες, αποτελώντας μια ζώνη σχετικής στέρησης, σε σύγκριση με άλλες μονάδες της Αττικής (ΟΧΕ Δυτικής Αθήνας, 2014-2020). Ο Δήμος Αιγάλεω ανήκει στη Δυτική Αθήνα αντανακλώντας την κοινωνικο-οικονομική της κατάσταση (1% ακραία φτώχεια, 30% ανεργία), με πληθυσμό 64.828 (μέση ηλικία 42,1 ετών - υψηλότερη από τον μέσο όρο της Αττικής - απογραφή 2021) και έκταση 6.450 τ.χλμ.
Το έργο Rock the Block αντιλαμβάνεται την «οικονομικά προσιτή κατοικία» ως μια ανάγκη, δικαίωμα και αίτημα για ποιοτική κατοικία, ικανοποίηση των στεγαστικών αναγκών και ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών. Στις «μετά την κρίση» ελληνικές πόλεις, όλες αυτές οι προκλήσεις είναι ζωντανές, ενώ οι πολίτες αντιμετωπίζουν αυξανόμενα ενοίκια (+12% σε όλη την Ελλάδα το 2022), παλαιωμένο κτιριακό απόθεμα (55% χτίστηκαν πριν από τη δεκαετία του '70, ενώ 20% είναι ακόμη παλαιότερα), ενεργειακή φτώχεια (35,6% του πληθυσμού αδυνατεί να πληρώσει τους λογαριασμούς του εγκαίρως, ενώ το 22,7% αδυνατεί να πληρώσει για θέρμανση στο σπίτι του), αισθητική φτώχεια και αποδυνάμωση κοινωνικής συνοχής (π.χ. 5139 αναφορές για οικογενειακή βία το 1ο εξάμηνο του 2022).
Η βασική πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι ο φαύλος κύκλος που δημιουργείται μεταξύ της χαμηλής ποιότητας κατοικίας (γερασμένο κτιριακό απόθεμα) / των τρεχουσών στεγαστικών αναγκών (ενοίκιο/θέρμανση/ επισκευή) και της αποδυνάμωσης των κοινωνικών δεσμών. Απαιτούνται καινοτόμες ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για την απελευθέρωση της περιοχής από την εξελισσόμενη αποσύνθεση του φυσικού και κοινωνικού χώρου, συνδέοντας στον αντίποδα την «βιώσιμη και οικονομικά προσιτή κατοικία» με την «αισθητική και κοινωνική επανενεργοποίηση».
Ωστόσο, υπάρχουν περισσότερες προκλήσεις που πρέπει να ληφθούν υπόψιν:
Οι υπάρχουσες στρατηγικές (π.χ. εξοικονόμηση κατ’ οίκον, δανειοδοτικά προγράμματα, κλπ) χρησιμοποιούν ως μονάδα παρέμβασης το διαμέρισμα ή το νοικοκυριό, κι έτσι τα κοινά, συνολικά προβλήματα της πολυκατοικίας μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 43% των νοικοκυριών ανέφερε ότι υπάρχουν προβλήματα διαχείρισης εντός των πολυκατοικιών, αδυναμία συμφωνίας μεταξύ των ενοίκων μιας πολυκατοικίας και αδύναμοι κοινωνικοί δεσμοί μεταξύ των κατοίκων, με τελικό αποτέλεσμα την υποβάθμιση τόσο των κτιρίων όσο και της ποιότητας ζωής.
Η ανακαίνιση και η πράσινη αναβάθμιση των υποδομών συχνά οδηγεί σε «πράσινο εξευγενισμό», και τελικά στην εκκένωση από τους υπάρχοντες ενοίκους.
Προτεινόμενη Λύση
Το έργο Rock the Block χρησιμοποιεί τις πολυκατοικίες ως μονάδα παρέμβασης για τεχνικές (πράσινες / ψηφιακές / αισθητικές) παρεμβάσεις και επιχειρεί να βελτιώσει τις συνθήκες στέγασης, σε επιλεγμένες πολυκατοικίες αλλά και τις συνθήκες διαβίωσης μέσα σε κοινότητες αλληλοϋποστήριξης, αλληλεγγύης και θεσμικής κάλυψης. Πώς μπορεί η ομάδα του έργου Rock the Block και ο Δήμος Αιγάλεω να συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση;
